Kiwi inne niż znamy

Nowa Zelandia to państwo Kiwi. Nowozelandczycy siebie nazywają Kiwi, mają ptaka kiwi no i oczywiście owoc kiwi.

Kiwi naród

Nowozelandczycy określają mianem Kiwi nie tylko swój naród, ale także całą swoją kulturę i język. Ich sąsiedzi – Australijczycy – bardzo często używają tego określenia z pogardą i śmieją się z Kiwi. Według nich Kiwi potrafią sobie przypisać autorstwo wszystkiego: od maszyny latającej do joggingu. Do grona idoli Kiwi należą wielkie postacie – Ernest Rutherford (fizyk, laureat nagrody Nobla) i Edmund Hillary (pierwszy zdobywca Everestu) oraz gwiazdy sportu (w szczególności członkowie drużyny All Blacks – przebojowej reprezentacji narodowej w rugby).

Bardzo ciekawa jest też odmiana nowozelandzkiego języka angielskiego. Podobnie jak angielski australijski, który różnicował się przez kilka ostatnich pokoleń, nawiązuje do narastającego poczucia tożsamości i dumy z kultury Kiwi. Pomijanie krótkich samogłosek zbija z tropu przybysza. Najbardziej uderza w przypadku krótkiego „i”. Zamiast „fish and chips” usłyszymy coś w rodzaju „fush and chups”. Przez odmienną wymowę możemy opacznie zrozumieć sens wypowiedzi. Zdanie „Minnie’s left ear looks bigger than her right” w wersji nowozelandzkiej zabrzmi „Money’s lift air looks bugger then her right”.

Kiwi ptak

Oczywiście sama nazwa Kiwi jako narodu pochodzi od najsłynniejszego nielota prowadzącego nocny tryb życia – ptaka kiwi – symbolu Nowej Zelandii. Kiwi to monotypowy rząd (Apterygiformes) ptaków z podgromady ptaków nowoczesnych Neornithes. Obejmuje rodzinę Apterygidae z jednym rodzajem Apteryx. Należą do niego nielotne gatunki lądowe zamieszkujące wyłącznie Nową Zelandię. Ptaki te mają następujące cechy:

krępa budowa;brak ogona; długi, giętki dziób z otworami nosowymi na końcu; czteropalczaste, stosunkowo krótkie, lecz silne nogi; krótka, gruba szyja; skrzydła szczątkowe, niewidoczne między piórami (nieloty); pióra włosokształtne; słaby wzrok, silnie rozwinięty słuch i węch; samice o 20% większe od samców;33–56 cm długości, masa do 3,5 kg; szczątkowe skrzydła o długości 5cm.

Kiwi żywią się zarówno bezkręgowcami jak i pokarmem roślinnym. Prowadzą nocny tryb życia. Składają jedno do dwóch jaj, które przez 75 do 80 dni wysiaduje samiec, który następnie opiekuje się młodymi (zachowuje się podobnie jak kura domowa, czyli wskazuje miejsca do żerowania, rozgrzebuje ściółkę itp.). Młode dojrzewają długo, co najmniej dwa lata. Kiwi, wbrew łagodnemu wyglądowi, potrafią pazurami zaatakować intruza na swoim terytorium. Zdarza się to rzadko, bo swoją obecność oznajmiają donośnymi okrzykami. Gdy śpią, trzymają głowę przy swoim szczątkowym skrzydle. Spadek populacji wynosi około 5% rocznie. Niszczą ją ssaki przywiezione tu przez człowieka.

Kiwi owoc

Kiwi to również pyszne, pokryte delikatnymi włoskami owoce kiwi, które w krótkim czasie stały się niezwykle popularne na całym świecie. Zawrotną karierę zawdzięczają przede wszystkim bogactwu witamin i składników mineralnych. Jeden owoc zawiera ich tyle, ile wynosi dzienne zapotrzebowanie człowieka. Rośliny, które wydają te cenne owoce, pochodzą z Azji Południowo-Wschodniej. Występują w wielu krajach tego regionu, od Mandżurii do Jawy i należą do rodziny aktinidiowatych (Actinidiaceae). Wszystkie są krzewiastymi pnączami, które swoimi pędami owijają się dookoła podpór. Mogą one, w sprzyjających warunkach klimatycznych, dorastać nawet do 8 metrów długości, ale na plantacjach najczęściej są przycinane i nie przekraczają 2 metrów.

Owoce z zamorskiej krainy dotarły do Europy w latach pięćdziesiątych XX w. Początkowo nazywano je agrestem chińskim, jednak większe zainteresowanie wzbudziły dopiero, gdy plantatorzy z Nowej Zelandii nazwali je kiwi. Drobne włoski pokrywające owoce przypominają puszek ptaka kiwi.

Z Nowej Zelandii pochodzi około 70 proc. światowej produkcji tych owoców. Większość przeznaczona jest na eksport, ale w tym kraju także są bardzo popularne. Jada się je w każdej postaci, jako świeże owoce, jako dodatek do sałatek, pije się sok z owoców kiwi i smaży konfitury.