Dieta na wyprawie

Jak dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych podczas ekstremalnych wypraw?

Dieta (z języka greckiego diaita – sposób życia) to dostosowany do potrzeb organizmu sposób odżywiania się, który uwzględnia określoną jakość i ilość pokarmów. Dieta zrównoważona to taka, która jest złożona z białek, tłuszczów i węglowodanów. Dostarcza ona organizmowi niezbędnych substancji odżywczych wykorzystywanych do wzrostu, produkcji energii oraz procesów naprawczych. Powinna zawierać niezbędne sole mineralne, witaminy, błonnik. W diecie zrównoważonej liczbę i rodzaj posiłków dostosowuje się do wymagań i potrzeb danego organizmu.

Wszyscy doskonale wiemy, ile wysiłku kosztuje dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników. Wyobraźmy sobie jak trudne musi to być dla himalaistów, żeglarzy i innych podróżników, którzy przemierzając lądy i oceany nie mogą sobie pozwolić na wizytę w sklepie i zakup odpowiedniej żywności. Ze względu na oczywiste ograniczenia nie mogą też zabierać ze sobą wszystkich potrzebnych produktów. Aby uniknąć ciężkich chorób spowodowanych długotrwałymi deficytami ważnych składników, Kapitan Cook – odkrywca Nowej Zelandii, zarządził swego czasu zabranie na pokład swoich statków worków z cebulą, by uchronić żeglarzy przed szkorbutem.

Dawno minęły już jednak czasy, kiedy uczestnicy różnego rodzaju ekstremalnych wypraw zabierali ze sobą ważące wiele kilogramów konserwy i masę półproduktów niezbędnych do przygotowania pożywienia. Nowoczesna technologia wkroczyła w sferę żywności i zrewolucjonizowała sposoby przyrządzania posiłków podczas ekstremalnych wypraw. Himalaiści, polarnicy, uczestnicy oceanicznych regat żeglarskich, kajakarze oraz wszelkiej maści podróżnicy i globtroterzy zabierają dziś ze sobą bardzo lekką żywność liofilizowaną, którą w ekstremalnych warunkach doprowadza się do "stanu używalności" wykorzystując wodę uzyskaną z roztopionego śniegu, czy też wodę morską uzdatnioną przez pokładowe odsalarki. Żywność liofilizowana znalazła się też na wyposażeniu wielu armii.

Liofilizacja jest to proces odwadniania substancji przez ich zamrożenie, a następnie sublimację powstałych kryształków lodu. Sublimacja polega na tym, że w próżni lód z pominięciem stanu ciekłego przechodzi bezpośrednio w parę. W ten właśnie sposób przygotowywane są zarówno gotowe potrawy liofilizowane, jak i półprodukty wykorzystywane w przemyśle spożywczym. Liofilizacji poddać można każdy produkt spożywczy – warzywa, mięsa, owoce, grzyby, ryby, sery, jogurty. Proces liofilizacji pozbawia produkty zawartej w nich wody niemal w 100%. Dzięki temu stają się one bardzo lekkie, przez co doskonale nadają się na regatowy jacht, kajak, wyprawę rowerową czy wysokogórską, gdzie liczy się każdy kilogram.

W procesie liofilizacji wszystkie produkty tracą wodę, zachowując smak, zapach, witaminy, białka i sole mineralne oraz kolor i kształt. Podczas badań stwierdzono, że w procesie liofilizacji znacznie zmniejsza się ilość bakterii chorobotwórczych w produktach spożywczych. Znikoma zawartość wody na poziomie kilku procent sprzyja długotrwałemu przechowywaniu żywności. Dobrze zachowana struktura komórkowa pozwala na szybkie ponowne uwodnienie produktu. Tak przygotowana żywność pakowana jest hermetycznie w specjalne torebki, w których może być długo przechowywana. Nie sposób określić terminu przydatności do spożycia, ponieważ dobrze zapakowany produkt nie ma możliwości zepsucia się i utraty swoich wartości odżywczych.

Ciekawostkę przygotowano na podstawie informacji zamieszczonych w vademecum gimnazjalnym Wydawnictwa Pedagogicznego OPERON oraz na stronie internetowej www.sztukaprzetrwania.pl.